Κατερίνα Δεσπότη: 51 διατηρητέα με την αρχιτεκτονική κληρονομιά του Βόλου (photos) «Θ»

Κυριακή 27 Μαρτίου 2016

51 διατηρητέα με την αρχιτεκτονική κληρονομιά του Βόλου (photos) «Θ»

27 Μαρτίου 2016, 21:27

Το παλιό βυρσοδεψείο στην Ελασσόνος στα Παλαιά

Ο Βόλος στον κεντρικό του ιστό «μετρά» 51 διατηρητέα κτίρια, που περιλαμβάνονται στον κατάλογο του ΥΠΕΚΑ, ενώ πολλά και σημαντικά είναι καταγεγραμμένα στον κατάλογο του υπουργείου Πολιτισμού. Κουβαλούν μια μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά αφού διασώθηκαν – πολλές φορές με πρωτοβουλία των ιδιοκτητών τους – από ένα σχεδιασμό που «ισοπέδωσε» στο όνομα μιας λανθάνουσας ανάπτυξης, από το 1960 και μετά, σχεδόν μια πόλη και την ιστορία της.

Ωστόσο οι ιδιοκτήτες διατηρητέων κτιρίων ζουν μια «οδύσσεια», αφού για τη συντήρησή τους απαιτούνται πολλαπλάσια χρήματα από ό,τι για τα υπόλοιπα κτίσματα. Βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα δαιδαλώδη γραφειοκρατικό μηχανισμό προκειμένου να προχωρήσουν στην παραμικρή επισκευή, εξαιτίας της πολυνομοθεσίας και της συναρμοδιότητας των υπηρεσιών των υπουργείων Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) και Πολιτισμού. Η κατάργηση των επιδοτήσεων διατήρησης και των χαμηλότοκων δανείων, αλλά και η απουσία φορολογικών ελαφρύνσεων εν μέσω οικονομικής ύφεσης, τους έχει οδηγήσει σε απόγνωση. Αποτέλεσμα της πολιτικής αυτής είναι πολλά από τα κτίρια αυτά να ρημάζουν και εν τέλει να κατεδαφίζονται ως επικίνδυνα, ενώ ένας πολύ μικρός αριθμός τους συντηρείται και αναδεικνύεται με έξοδα όσων ιδιοκτητών έχουν την οικονομική δυνατότητα.

Παλιά φωτογραφία από το διατηρητέο που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Μητροπολίτου Γρηγορίου και Κροκίου και σήμερα στεγάζει κατάστημα εστίασης

Ποια είναι όμως αυτά τα διατηρητέα, που μαζί με τα δημόσια κτίρια δίνουν το στίγμα της πόλης και είναι καταγεγραμμένα στο ΥΠΕΚΑ:

2ας Νοεμβρίου 90 με Κουντουριώτου, 54ου Συντάγματος ΕΛΑΣ 31 με Σαρακηνού, Αγχιάλου και Αλμυρού 30, Αγχιάλου από το 2 μέχρι το 10, Αθανασίου Διάκου με Σοφοκλέους, Αγχιάλου 5, 7, 9 και Αλμυρού 28, Αλμυρού 20, 22, 24, 26, Αλμυρού 50-52, Ανθίμου Γαζή 107, Αργοναυτών και Ιάσονος ξενοδοχείο Αίγλη, το ξηραντήριο του Τσαλαπάτα, Βασσάνη και Γαζή-Αποθήκη Καπνού, Βοιβής 54 Παλιά, Γαμβέτα 4 και Ιάσονος, Γκλαβάνη 84-86 με Τάκη Οικονομάκη, Γραβιάς 12 έως 18 Παλιά, Γραβιάς 4-6, Αρτεμισίου με Δημητριάδος, Δημητριάδος με Κοραή, Δημητριάδος 12-14 Ξενοδοχείο Κεντρικό, Δημητριάδος 16 και Ροζού, Δημητριάδος 283 και Σταθά, Δημητριάδος 44 και Κουταρέλια, κτίριο Παλούκα, Δημητριάδος και Κουταρέλια Αγροτική Τράπεζα. Δονδολίνων 26 με Πολυμέρη βρίσκεται το Μεφσούτ:

Πρόκειται για βιομηχανικό κτίριο της εποχής του μεσοπολέμου, που αποτελείται το μεν αριστερό τμήμα από 4 κλίτη με κεραμοσκεπή, ενώ το δεξιό τμήμα έχει κάλυψη από πλάκα beton arme. Υπάρχει δίοδος πλάτους 3,00 μέτρων που οδηγεί στον ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου. Τα ανοίγματα έχουν πλαίσια από εμφανή τούβλα.

Ελασσόνος 25-29 Παλιά: Μέτωπο λιθόκτιστων κτισμάτων με τοξωτά ανοίγματα και στέγη καλυμμένη με κεραμίδια βυζαντινού τύπου. Σε ορισμένα ανοίγματα υπάρχουν πλαίσια σοβά μέχρι το ύψος του τόξου, το οποίο είναι καλυμμένο με τούβλα. Αρχικά έχουν χρησιμοποιηθεί σαν αποθήκες καπνών, αργότερα κατοικήθηκαν από πρόσφυγες και περί το 1930 έγιναν βυρσοδεψία. Τα κουφώματα είναι καρφωτά με σταθερές σιδεριές απλές και υπέρθυρα με τοξοειδή ακτινωτή σιδεριά. Έχει υποστεί μεταγενέστερες επεμβάσεις όπου τροποποιήθηκαν τμήματα των όψεων.

Διασχίζοντας την Ερμού συναντούμε ένα ακόμη διατηρητέο, στο ύψος της Κουταρέλια

Κινηματοθέατρο Αχίλλειο, Λαϊκή Βιβλιοθήκη Κωνσταντά 137, Ερμού 147 και Ιωλκού, Ερμού 92 και Κουταρέλια, Ζάχου 3, Ηπείρου-Δημητριάδος και Παύλου Μελά. Εξωραϊστική Λέσχη Βόλου, Σιδηροδρομικός Σταθμός, Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη, Τζόρτζιο Ντε Κίρικο, Δημαρχείο, Συγκρότημα Παπαστράτου, Τράπεζα της Ελλάδος, Φούρνος Βελέντζα στην Άλλη Μεριά, το Ωδείο.

Ξενοδοχείο Παλλάς: Μικτή κατασκευή με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα και λιθοδομή. Έχει στοιχεία εκλεκτικιστικής μορφολόγησης με κατακόρυφες ζώνες ανοιγμάτων. Οι δύο ακραίες ζώνες έχουν οριζόντιους διακοσμητικούς αρμούς με επίχρισμα. Μέχρι το ύψος του δεύτερου ορόφου η λάσπη του κτίσματος έχει για συνδετικό υλικό την πορσελάνη. Τα κουφώματα είναι ξύλινα γαλλικού τύπου. Μελετητής και αρχικός εργολάβος ήταν ο Χατζηαργύρης. Την επίβλεψη και αποπεράτωση του έργου έκανε ο Μυτηληναίος.

Ιωλκού 12, Ιωλκού 28 με Δημητριάδος. Κροκίου και Μητροπολίτου Γρηγορίου: Χαρακτηρισμός ως διατηρητέων έξι κτιρίων και δέκα όψεων που βρίσκονται εντός του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Βόλου στη συνοικία «Παληά» Βόλου και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης αυτών.

Στη συνοικία των Παλαιών συναντάται πληθώρα διατηρητέων, όπως το συγκεκριμένο επί της οδού Σουλίου

Κροκίου 25 έως 31, Λώρη και Ερμού, Μεταμορφώσεως 27, Μητροπολίτου Γρηγορίου 54 και Ζάχου 26.

Μητροπολίτου Γρηγορίου 101 έως 103, Ογλ 39 με 28ης Οκτωβρίου, Ογλ 77, Παγασών 27, Παπακυριαζή 31, Παύλου Μελά 23 με Ερμού, Πευκακίων 35, Τάκη Οικονομάκη 26 με Λώρη, Φερών με Κρέοντος, Φιλελλήνων 21 με Κονταράτου και Φρουρίου-Σουλίου 16 έως 18 στα Παλιά.

Στα διατηρητέα κτίρια καταγράφεται η οικία Παπαθανασίου, νεοκλασικό οίκημα που ανάγεται στο τέλος του 19ου αιώνα και βρίσκεται στην οδό Ιάσονος. Πρόκειται για το παλαιότερο νεοκλασικό του Βόλου που έχει διασωθεί, ενώ το επόμενο χρονολογικά είναι το περίφημο Μέγαρο Σαραφόπουλου, γνωστό σήμερα ως «Εξωραϊστική». Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα κτίρια της νεότερης πόλης του Βόλου, κτίστηκε το 1894 από τον αρχιτέκτονα Ν. Κ. Δημάδη και υπήρξε κατοικία του βιομήχανου Ιωάννη Σαραφόπουλου. Το Μέγαρο Σαραφόπουλου, το οποίο είναι ιδιοκτησία της Λέσχης Βόλου και διακρίνεται για την εκλεκτιστική του αρχιτεκτονική, επελέγη από τους Τούρκους προκειμένου να στεγάσουν το Διοικητήριό τους κατά την ανακατάληψη του Βόλου μετά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897-1898.

Το κτίριο Παλούκα σημείο αναφοράς για την πόλη του Βόλου τις περασμένες δεκαετίες

Στη Μαγνησία

Σαφή δείγματα οικονομικής ευμάρειας αποτελούν τα πολυάριθμα αρχοντικά που έχουν διατηρηθεί και στην περιφέρεια και τα οποία ανήκουν σε όλες τις χρονικές περιόδους. Πολύ σημαντικά χαρακτηρίζονται το αρχοντικό Γκλαβάνη στον Άγιο Λαυρέντιο, το οποίο ανήκει στη Μητρόπολη Δημητριάδος, έχει επισκευαστεί και στεγάζει διάφορες πολιτιστικές χρήσεις. Τα αρχοντικά Μουσλή, Σιτσιλιάνου και Καραβέργου στη Μακρινίτσα, το αρχοντικό Ζαφειρίου στον Άγιο Ονούφριο, το περίφημο νεοκλασικό Παρθεναγωγείο του Κεραμιδίου, που άρχισε να κατασκευάζεται το 1895 με δαπάνες του σχολικού προγράμματος Καλλία, η Αχιλλοπούλειος Σχολή Τσαγκαράδας, τα αρχοντικά Φουρτούνα και Κουτμάνη στο Τρίκερι, είναι μερικά μόνο από τα θαυμάσια αρχοντικά που είναι διάσπαρτα στην περιοχή του Πηλίου.

Εξαιρετικής αισθητικής είναι και το περίφημο αρχοντικό Κύρου στον Άγιο Γεώργιο Νηλείας, που βρίσκεται σε φάση επισκευών με τη φροντίδα της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων. Όπως αναφέρει ο κ. Παλιούρας, «κατασκευάστηκε στα 1895 περίπου, ανάγεται στο τέλος του 19ου αιώνα, και διαθέτει καταπληκτικές οροφογραφίες και ζωγραφικό διάκοσμο στο εσωτερικό του». Είναι ένα από τα ωραιότερα, σημαντικότερα και μεγαλύτερα αρχοντικά που διαθέτουμε στην περιοχή μας. Η οικία Κοντού στην Ανακασιά, λαϊκής αρχιτεκτονικής αρχοντικό, που κτίστηκε περίπου το 1830, είναι το μοναδικό που διατηρεί αναλλοίωτο το ζωγραφικό διάκοσμο που δημιούργησε ο Θεόφιλος και αποτελεί σημείο αναφοράς για τους μεταγενέστερους, ως Μουσείο Θεόφιλου.